Astım, havanın akciğerlere girip çıkmasını sağlayan hava yollarının kronik bir hastalıktır. Havayollarının duvarı mikrobik olmayan iltihabi bir durum nedeniyle şiş ve ödemlidir. Hava yollarının şişmesi sonucu tıkanıklık oluşur. Bu durum akciğerlerin uyaranlara aşırı duyarlı hale gelmesine neden olur. Herhangi bir alerjen veya sigara dumanı, parfüm v.s gibi irritanlar tetiklediğinde hava yolları şişer ve etrafındaki kaslar gerilebilir. Bu durum havanın akciğerlere girip çıkmasını zorlaştırarak öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı ve/veya göğüste sıkışma hissi gibi belirtilere neden olur. Bu durum tetikleyicilere maruz kalınca ataklar halinde ortaya çıkar, sonrasında hastalar normal sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürebilirler. Birçok astım hastası için bu yakınmaları fiziksel aktivite ile yakından ilişkilidir. Bazı sağlıklı kişilerde astım semptomları sadece egzersiz yaparken ortaya çıkabilir. Buna “egzersize bağlı hava yolu darlığı” veya “egzersize bağlı astım” denir. Aktif olmak, spor yapmak sağlıklı kalmak için önemlidir, bu nedenle astımınız kontrol altında olmalı, sizi kısıtlamamalıdır. Fiziksel aktivite öncesinde, sırasında ve sonrasında yakınmalarınızı kontrol altında tutmak için doktorunuz önerdiği tedavi planına uymanız, onunla irtibat halinde olmalısınız. Ailesinde alerji veya astım öyküsü olan kişilerde astım geliştirmeye daha yatkındır. Astımı olan birçok kişinin alerjisi de vardır. Buna alerjik astım denir. İş sırasında duman, gaz, toz veya diğer zararlı maddelerin solunması bağlı da astım gelişebilir. Buna da
“Mesleki astım” denir. Alerjik olmayan astımın kesin tedavisi yoktur, ancak doğru tanı ve iyi bir tedavi planı uygulandıktan sonra hastalık rahatlıkla kontrol altına alınabilir ve yaşam kaliteniz artarak sağlıklı kişiler gibi hayatınıza devam edebilirsiniz. Hafif alerjik astımınız var ve ilaçlarla kontrol altına alınamıyorsa da alerji uzmanları tarafında uygulanacak aşı tedavisi ile kür sağlanabilir.

Astım Belirtileri Nelerdir?

En sık belirtiler kronik öksürük, nefes darlığı, göğüste sıkışma veya dolguluk hissi ve hırıltılı solunum denilen nefes alırken ıslık sesi gibi bir ses duyulmasıdır.  Belirtiler tekrarlayıcı olup nöbetler halinde gelir. Genellikle gece veya sabaha karşı ortaya çıkar. Astım belirtileri genellikle evcil hayvan tüyü, toz akarları, polen veya küf gibi alerjenlere maruz kalma sonucu artabilir buna astım atakları denir. Alerjik olmayan tetikleyiciler arasında duman, ağır kokular, çamaşır suyu, tuz ruhu gibi deterjanlar, hava kirliliği veya soğuk hava yer alır. Bu belirtiler mevsimsel değişiklik gösterebilir.

Astım semptomları egzersiz sırasında, grip enfeksiyon sonrası veya stresle daha da artabilir.

Tanı nasıl konur?

Astım hastalarının bahsettiği belirtiler doktorunuzun tanı koymasına yardımcı olabilir.
Belirtilerin neler olduğu, ne zaman ortaya çıktığı önemlidir:
 Gece veya sabahın erken saatlerinde
 Belirli mevsimlerde
 Güldükten veya ağladıktan sonra
 Yaygın astım tetikleyicilerine maruz kalındığında ortaya çıkması
 Tekrarlayıcı olması

 Ataklar dışında hastanın kendini iyi hissetmesi
 Egzersiz sonrası öksürük ya da hışıltılı solunum olması
 Soğuk algınlığının “göğsüne iniyor” olması
 Belirtilerin kendiliğinden ya da uygun astım tedavisi ile düzelmesi
 Ailesinde astım veya alerjik hastalık öyküsünün bulunması astım tanısını destekler.

Astım hastalığında kesin tanı koydurabilecek kan testi bulunmamaktadır. Röntgen bulguları genellikle normaldir. Ne kadar hava alıp verdiğinizi ölçen solunum fonksiyon cihazları ile test yapılarak tanı kesinleştirilebilir. Astımı olan birçok kişinin alerjisi de olabilir, bu nedenle doktorunuz alerji testi yapabilir. Astımınızın altında yatan alerjik tetikleyicileri tedavi etmek astım belirtilerinizin azalmasına yardımcı olacaktır.

Astım Nasıl Tedavi Edilir?

Astım hastalığında etkili tedavi ile belirtiler rahatlıkla kontrol altına alınabilir, hastalığın ilerlemesi durdurulabilir. İlaçlarınızı belirtildiği şekilde alarak ve astım bulgularına neden olan tetikleyicilerden kaçınarak yaşam kalitenizi artırabilir, sağlıklı kişiler gibi yaşamınıza devam edebilirsiniz. Astımda kontrol edici ve nefes açıcı ilaçlar günlük düzenli olarak alınması gerekir. Astımda sadece nefes açıcı kullanılmamalı. Kontrol edici dediğimiz havayollarındaki iltihabı, şişliği azaltan ilaçları mutlaka düzenli kullanılmalıdır. Astım tedavisinde kullanılan ilaçların hemen tümü nefesle alınan ilaçlardır. Bu şekilde ilaç akciğere daha hızlı, istenilen dozda ulaşır ve yan etkilerinden kaçınılmış olur.
Nefes açıcı ilaçlar, astım atakları sırasında hava yollarını hızla gevşetip açmak ve belirtileri hafifletmek için kullanılır. Çabuk rahatlatan nefes açıcı ilaçlar kontrol edici ilaçların yerine alınmamalı. Ağır veya tedavisi zor astımı düzenli olarak tedavi etmek için biyolojik ajan denilen ilaçlar kullanılmaktadır. Alerjik astımlı hastalarda hastalık hafifse ve belirli bir alerjene duyarlılık varsa alerjenle aşı tedavisi ile alerjene duyarsızlaştırma yöntemi de hastalıkta kür sağlayan tek tedavi yöntemidir. Ancak alerjik reaksiyon riski olup sadece deneyimli alerji uzmanları tarafından yapılmalıdır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hastanın hangi ilaçları kullanacağına astımının ağırlığı ve hastalık kontrolüne göre doktoru karar vermelidir. Hastalık kronik bir hastalık olduğu için sürekli takip gerektirir. Takibin süresi hastalığın şiddetine göre değişebilir. Başlangıçta 1-3, hastalık kontrol altına alındıktan sonra 3-6 ay arasında değerlendirilmelidir. Tedavinin ne şekilde sürdürülmesi ve nelere dikkat edilmesi konusunda doktorunuzla hep iletişim halinde olmalısınız. Hastaların en çok dikkat etmesi gereken konu ilaçlarını düzenli kullanmaları ve doktorları önermediği sürece kesmemeleridir. Korunmak için de astım belirtilerini tetikleyen kişiye özgü risk faktörleri belirlenmeli bu faktörlere maruziyeti azaltarak astım belirtileri ve ataklarının gelişmesi engellenmelidir. Hastanın herhangi bir alerjene duyarlılığı varsa yine maruziyetten kaçınılmalıdır. Astımlı hasta sigara içmemeli ve/veya sigaralı ortamlardan uzak durmalıdır.