loading

İlaç Alerijisi Nedir?

Hastalıkların tedavinde kullandığımız tıbbi ilaçlar bazen istenmeyen reaksiyonlara neden olabilir. Bu istenmeyen reaksiyonlar sık görülebilir, ancak her birey farklı tepki verir. Bir kişi belirli bir ilacı aldığında kaşıntı, döküntü, nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü … gibi alerjik belirtiler, diğer bir hasta örneğin aspirine bağlı mide de yanma, antibiyotikle bulantı, ishal, kemoterapi alan hasta saç dökülmesi… gibi yan etkiler gösterebilirken, aynı ilacı kullanan başka bir kişide hiçbir yan etki görülmeyebilir.

Bu reaksiyonların sadece yaklaşık %5-%10’u ilaca karşı alerjiden kaynaklanmaktadır. İlaç alerjileri bağışık sisteminin ilacı yabancı madde olarak algılaması sonrası aşırı tepki vermesine bağlıdır. İlaç aşırı duyarlılığından en sık etkilenen organ deridir. Sıklıkla deride kaşıntı, kızarık, döküntüler olup öncelikle hafif başlar, duyarlılık gelişen ilacı kullanmaya devam ettikçe belirtiler artarak anafilaksi dediğimiz alerjik şoka kadar ilerleyebilir.

İlaçlara karşı duyarlılık bağışık sistemi dışında örneğin toksik etkiye bağlı yan etki dediğimiz durumlarda da benzer semptomlara neden olabilir. Bu yan etkiler genellikle ilaç dozuna bağlı olup doz arttıkça artma eğilimindedir. Alerjik reaksiyon ise çok düşük doz da bile aşırı tepkiye neden olabilir.

Bazı ilaçların alerjik reaksiyonlara neden olma riski diğerlerine göre daha yüksektir. En yaygın alerjik reaksiyon gelişen ilaçlar şunlardır:

  • Penisilin içeren antibiyotikler
  • Aspirin ve ibuprofen gibi ağrı kesici ilaçlar
  • Anestezik maddeler
  • Radyokontrast maddeler
  • Kematöropatik ilaçlar
  • Biyolojik ajanlar

İlaç sık sık alındığında veya ağız yoluyla almak yerine cilde sürüldüğünde veya enjeksiyon yoluyla verildiğinde alerji gelişme olasılığı daha yüksektir.

Belirtiler

İlaç alerjisi bulguları oldukça geniş bir spektruma sahiptir. En sık görülen alerjik reaksiyonlar, Kurdeşen veya çoğunlukla kızarıklık, kabarıklık şeklinde deri döküntüleri, nefes darlığı gibi solunum problemleri ve yüzde ve/veya gözde şişlikler olmasıdır. Daha ağır olarak “anafilaksi” dediğimiz genellikle şişlik, kurdeşen, kan basıncının düşmesi ve ciddi vakalarda şoku içeren ağır bir alerjik tepki de gelişebilir ve anafilaktik şok hemen tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

Daha nadir olarak sadece derinin bir bölgesinde sabit ilaç erüpsiyonu gelişebilir veya stevens-johnson sendromu, toksik epidermal nekroliz, akut generalize egzematöz püstüller… gibi sistemik bulgularla seyreden daha ağır hatta ölümcül olabilecek ilaç reaksiyonlarına da yol açabilirler.

Bu nedenle ilaç alerjilerine erkenden doğru tanı konup tedavi edilmesi çok önemlidir.

İlaçlara karşı advers reaksiyonlar, kanser kemoterapisinde kusma ve saç dökülmesinden aspirinden mide rahatsızlığına veya antibiyotiklerden ishale kadar değişir. Yüksek tansiyon için ACE (anjiyotensin dönüştürücü enzim) inhibitörleri alıyorsanız, öksürük veya yüz ve dil şişmesi geliştirebilirsiniz.

Tanı

Doğru tanı koyabilmek için doktorunuz:

  • Semptomlar ne zaman başladı?
  • Ne şekilde?
  • Ne kadar sürüyor?
  • Reçetesiz satılan ilaçlar da dahil olmak üzere bu süre içerisinde kullandığınız diğer ilaçlar nelerdir?, bilmek isteyecektir.
Farklı ilaçlara karşı reaksiyon geçmişiniz varsa veya bir ilaca karşı ciddi bir reaksiyon gösterdiyseniz doğru tanıyı koymak ve gelecekte sizi başka ilaç reaksiyonlarından korumak için bir alerji / immünoloji uzmanına başvurmanız uygun olacaktır.

Tedavi

Sizi endişelendiren yan etkileriniz varsa veya bir ilaç alerjisi oluştuğundan şüpheleniyorsanız, doktorunuzu arayın. Belirtileriniz şiddetliyse derhal tıbbi yardım alın. Ciddi bir anafilaktik reaksiyon ölümcül olabilir acil tıbbi müdahale gerektirir.

İstenmeyen ilaç reaksiyonların çoğunda doktorunuz alternatif bir ilacı test ederek reçete edebilir. Ciddi reaksiyonlar için antihistaminikler, kortikosteroidler veya epinefrin önerebilir.

Penisilini klinik ortamda standartlaştırılmış alerji testi yapıp, sonrasında ağız yoluyla vererek test edebilir. Bu tür testler penisilin ve benzeri ilaçların gelecekte tolere edilebileceğini göstermede oldukça güvenli bir yöntemdir. Ancak ağır alerjik reaksiyon riski nedeniyle deneyimli alerji/immünoloji uzmanları tarafından acil müdahale yapılabilecek klinik ortamlarda yapılmalıdır.

Alternatifin bulunmadığı ve ilacın gerekli olduğu durumlarda, ilaca karşı duyarsızlaştırma (desensitizasyon) yöntemi önerilebilir. Bu yöntem, tedavi dozuna ulaşılana kadar ilacın küçük dozlarda başlanıp kademeli olarak artırılarak verilmesini içerir.